Οικοσυστημική προσέγγιση στη διαχείριση της αλιείας

Η οικοσυστημική προσέγγιση στη διαχείριση της αλιείας (Ecosystem Approach to Fisheries Management / Ecosystem-based management) είναι η κατεύθυνση προς μια ολοκληρωμένη διαχείριση των θαλάσσιων βιολογικών πόρων. Η προσέγγιση αυτή εξετάζει τους θαλάσσιους πόρους ως αναπόσπαστο κομμάτι του οικοσυστήματος. Δεν εστιάζει μόνο στα λίγα εμπορικά είδη, και λαμβάνει υπόψη τη γνώση και την αβεβαιότητα ως προς το πώς αλληλεπιδρούν διάφοροι βιοτικοί (π.χ. πολύπλοκες τροφικές σχέσεις ανάμεσα στα είδη), αβιοτικοί (π.χ. κλιματική αλλαγή) και ανθρωπογενείς παράγοντες, με σκοπό την αειφορία της αλιείας μειώνοντας την επίδρασή της στο οικοσύστημα (διατήρηση της βιοποικιλότητας, της δομής και λειτουργίας του οικοσυστήματος).

Η σχετικά πρόσφατη αυτή τάση στη διαχείριση της αλιείας έχει σκοπό να αντικαταστήσει τις παραδοσιακές μεθόδους οι οποίες εστιάζουν στην παραγωγή και διαχείριση ενός μόνο είδους σαν να είναι απομονωμένο από το υπόλοιπο οικοσύστημα. Οι μέθοδοι αυτές αποδείχτηκαν αναποτελεσματικές, με αποκορύφωμα την κατάρρευση του αποθέματος του μπακαλιάρου του Δ. Ατλαντικού το 1992 στον Καναδά, χώρα με τεράστια παράδοση στην αλιευτική διαχείριση. Δεν είναι ωστόσο τυχαίο ότι επιστήμονες, ερευνητικοί φορείς και φορείς διαχείρισης στον Καναδά πρωτοστατούν τα τελευταία 10-15 χρόνια στην υιοθέτηση μιας πιο οικοσυστημικής προσέγγισης της διαχείρισης της αλιείας.



Πλέον στην οικοσυστημική προσέγγιση εντάσσεται και η κοινωνική διάσταση (κοινωνικο-οικονομικά οφέλη) που de facto σχετίζεται με την αειφορία της αλιείας. Επιπλέον, οι πολλαπλές χρήσεις του θαλασσίου περιβάλλοντος και της παράκτιας ζώνης (π.χ., ναυσιπλοΐα, τουρισμός, υδατοκαλλιέργειες, ΑΠΕ, ορυκτός πλούτος, αστική δόμηση) επιβάλλουν την ένταξη της διαχείριση της αλιείας σε μια ολιστική προσέγγιση με σκοπό τη μεγιστοποίηση των κοινωνικών οφελών και της προστασίας του οικοσυστήματος.

Η οικοσυστημική προσέγγιση έχει ενσωματωθεί κι επίσημα στις οδηγίες της Ευρωπαϊκής ένωσης για την κοινή αλιευτική πολιτική και τη διαχείριση των υδάτινων οικοσυστημάτων (DIRECTIVE 2008/56/EC, COMMISSION DECISION 2010/477/EU). Δεν αποτελεί πλέον μια επιθυμητή, μελλοντική, θεωρητική προσέγγιση, αλλά επιτακτική ανάγκη. Αναγκαίες προϋποθέσεις βέβαια για τη σωστή εφαρμογή της είναι η συλλογή αξιόπιστων αλιευτικών και περιβαλλοντικών δεδομένων, η επιστημονική συμβολή, η κοινωνική και πολιτική βούληση. Η, κατά πώς φαίνεται, έλλειψη βούλησης της (κατεξοχήν θαλάσσιας) χώρας μας να προχωρήσει προς μια τέτοια κατεύθυνση, ήταν και η αφορμή για το blog αυτό.

Read: Αρχές της οικοσυστημικής προσέγγισης
Sinclair M. & Valdimarsson G., 2003. Responsible fisheries in the marine ecosystem, CAB International
FAO Principles of relevance to an ecosystem approach to fisheries