Η οικολογική σήμανση ή σήμανση πράσινων προϊόντων, ελληνιστί eco-labeling, αποτελεί μια πολύ διαδεδομένη πλέον πρακτική πιστοποίησης που διασφαλίζει ότι το προς κατανάλωση προϊόν παράγεται με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον. Ή μήπως όχι; Ας εστιάσουμε στα (επιστημονικά) νερά μας που γνωρίζουμε λίγο καλύτερα, δηλαδή στην σήμανση μπλε προϊόντων. Εδώ και πολλά χρόνια το eco-labeling έχει προταθεί από πολλούς επιστήμονες ως ένα από τα διαχειριστικά μέτρα που θα μπορούσαν να συμβάλλουν στην αειφόρο διαχείριση των αλιευτικών αποθεμάτων. To Marine Stewardship Council (MSC) ιδρύθηκε το 1996 από το WWF και την εταιρία τροφίμων Unilever και ανεξαρτητοποιήθηκε τρία χρόνια αργότερα. Αντικείμενό του η πιστοποίηση αλιευμάτων που προέρχονται από φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους αλιείας. Η απόδοση της σήμανσης εγγυάται ότι τα συγκεκριμένα αποθέματα δεν είναι υπεραλιευμένα ενώ προέρχονται από αλιείες που δεν έχουν σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και ταυτόχρονα υπόκεινται σε ένα επαρκές διαχειριστικό σύστημα. Κάθε προϊόν (είδος θαλασσινού από συγκεκριμένη περιοχή και τύπο αλιείας) υποψήφιο προς σήμανση αξιολογείται από επιστημονική επιτροπή του MSC και η σήμανση ανανεώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Ωστόσο η αξιολόγησα του προϊόντος γίνεται ύστερα από αίτηση των ενδιαφερόμενων (π.χ. εταιρίες ή συνεταιρισμοί αλιείας) οι οποίοι και καταβάλουν το αντίστοιχο αντίτιμο. Ο καταναλωτής αποφεύγει την κατανάλωση μη βιώσιμων αποθεμάτων κι ενθαρρύνει μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον ενώ παραγωγοί κι έμποροι αυξάνουν τις πωλήσεις τους. Ένα αξιόπιστο τέτοιο σύστημα μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην αντιμετώπιση του παγκόσμιου προβλήματος της υπεραλίευσης. Η αυξημένη ζήτηση πιστοποιημένων προϊόντων παρέχει κίνητρα στους αλιείς να στραφούν σε περιβαλλοντικά φιλικές μεθόδους και αειφόρες ποσότητες αλιευμάτων καθώς και να σεβαστούν τα υπάρχοντα και να απαιτήσουν εξελιγμένα διαχειριστικά πλαίσια.
Αλλά όλα αυτά σε έναν ιδανικό κόσμο. Κορυφαίοι επιστήμονες και περιβαλλοντικές οργανώσεις έχουν ασκήσει σκληρή κριτική στην μπλε πιστοποίηση του ΜSC. Καταγγέλλουν ότι στη λίστα με τα πιστοποιημένα προϊόντα κατατάσσονται αποθέματα για τα οποία η υπάρχουσα πληροφορία είναι ελάχιστη έως μηδενική με αποτέλεσμα να μην μπορεί να γίνει καν εκτίμηση της κατάστασής τους, πόσο μάλλον να αξιολογηθούν θετικά. Σε κάποιες περιπτώσεις, μπλε αποθέματα αποδείχθηκαν «μαύρα», δηλαδή ότι βρίσκονταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Ο Daniel Pauly, ο πλέον αναγνωρίσιμος επιστήμονας του χώρου παγκοσμίως, είναι καταπέλτης: «Θεωρώ το MSC μέρος του αλιευτικού συστήματος. Είναι κάτι που η αλιευτική βιομηχανία χρειάζεται για να καθιστά τα προϊόντα της περισσότερο ελκυστικά. Υποκινείται από τη βιομηχανία. Δεν έχει πλέον καμία σχέση με τη διαχείριση». Μάλιστα, επιστημονικές μελέτες έδειξαν πως υπάρχει μεγάλη πιθανότητα το σημασμένο προϊόν να μην είναι καν το είδος το οποίο έλαβε την πιστοποίηση (κυρίως σε φιλεταρισμένα ψάρια), υπονοώντας έλλειψη ελέγχου. Η πιθανότητα ωστόσο αυτή είναι ακόμα μεγαλύτερη σε μη πιστοποιημένα αποθέματα σύμφωνα με το Stefano Mariani, ο οποίος καταλήγει: «Αν θέλω οπωσδήποτε να φάω λαυράκι της Χιλής εξακολουθεί να είναι πιο πιθανό να το φάω αν διαλέξω ένα πιστοποιημένο προϊόν».
Η κριτική που ασκείται εστιάζει τόσο στην επιστημονική αξιοπιστία της πιστοποίησης όσο και σε ιδεολογικές αρχές π.χ. πως δε θα έπρεπε να πιστοποιούνται αλιεύματα που προορίζονται προς ζωική κατανάλωση (π.χ. για ιχθυοκαλλιέργειες). Ανεξάρτητα από τις αδυναμίες του, το MSC τύγχανε κάποτε (και για πολλούς εξακολουθεί) ευρείας εκτίμησης, ενώ άλλοι φορείς με παρόμοιες ή πολύ διαφορετικές μεθοδολογίες αλλά ίδιο στόχο, θεωρούνται πολύ αξιόπιστοι. Κατά πολλούς, το eco-labeling, τόσο από το MSC όσο και από άλλους φορείς, έχει ήδη αποδώσει σημαντικά αποτελέσματα σε διάφορα θαλάσσια οικοσυστήματα προωθώντας την αειφόρο διαχείριση. Σε κάθε περίπτωση φαίνεται να συμβάλει στην αλλαγή οπτικής του καταναλωτή που με τον τρόπο αυτό αντιμετωπίζει τον εαυτό του ως μέρος του προβλήματος και της λύσης, γεγονός που από μόνο του αποτελεί σημαντικό βήμα προς μια αειφόρο αλιεία.
No comments:
Post a Comment